درمان ناهنجاری های فکی و صورتی غیر از اینکه در زیبایی چهره فرد نقش بسزایی دارد در بهداشت دهان و دندان نیز بسیار موثر است. بسیاری از کودکان و بزرگسالان به این نوع جراحی نیاز دارند.ناهنجاری های فک علاوه بر اینکه در بسیاری از موارد منجر به بروز اختلال در جویدن و گوارش غذا می شود، مشکلاتی برای زیبایی چهره بیمار، سلامت دندان ها و حتی مشکل در تلفظ کلمات را نیز منجر می شود.
یکی ازمهم‌ترین نوع ناهنجاری های فک و صورت، انحراف فک پایین به یک طرف است. مشکلی که ناشی از ناهنجاری اسکلتی است. در این اختلال، ناهماهنگی خط وسط دندان ها خیلی واضح دیده می‌شود. این ناهماهنگی گاهی بر اثر حادثه به وجود می آید . وقتی فک شکسته و به شکل درست جوش نمی‌خورد یا وقتی عضلات یک طرف صورت ضعیف است و فک به یک طرف، منحرف می‌شود ، باعث بروز این ناهنجاری می‌شود.
- از عوامل دیگر این انحراف ، تداخل دندانی بالا و پایین است. گاهی مفصل گیجگاهی فکی در یک طرف بیشتر رشد می‌کند و همین ایجاد انحراف و عدم تطابق می نماید .گاهی این مسئله به شکل مادرزادی خودش را نشان می دهد.
- در یکی دیگر از ناهنجاری ها ، می‌توان به کوچکی فک اشاره کرد. وقتی استخوان فک عقب‌تر از موقعیت صحیح خود قرار داشته باشد، در این شرایط طرح درمان پیشنهادی به سن بیمار مرتبط است . اگر بیمار در سن رشد برای حل این مشکل مراجعه کند با به کارگیری دستگاه های ارتودنتیک وارتوپدیک توسط ارتودنتیست امکان پذیر خواهد بود .اختلالات دیگر مانند دیپ بایت، اپن بایت و اورجت زیاد و … نیز وجود دارد. ناهنجاری‌هایی که به کمک پزشک متخصص از بین می‌رود.
انواع ناهنجاری فک به اختلالاتی گفته می شود که در یک یا هر دو فک به وجود می آید. مواردی مانند سایز و اندازه فک ، محل فکین ، نوع چرخش فک ها، قرینه بودن دو طرفه فک و فرم کلی آن در صورت و شکل فکین را تحت تاثیر قرار می دهد.
درمان ناهنجاری های فکی و صورتی در کودکان
عمل ارتوگناتیک برای افرادی ضروری است که دندان‌ها و استخوان فک شان در جایگاه نامناسبی قرار گرفته. به نظر متخصصان ارتودنسی و ارتوپدی فک و صورت این اختلال و شکل نامتعارف دندان‌ها روی لثه‌ها می تواند منشاء ایجاد مشکلات بهداشتی مختلفی باشد. اگر مشکلات تراز نشدن فک و صورت در کودک توسط ارتودنس‌ها درمان نشود، به احتمال خیلی زیاد در بزرگسالی نیاز به جراحی خواهند داشت.
کودکانی که با ناهنجاری‌های مادرزادی از قبیل شکاف لب یا کام متولد می شوند باید در اولین فرصت برای تصحیح اختلالات فکی و صورتی اقدام کنند اما تشخیص زمان مناسب برای جراحی به عهده پزشک خواهد بود این نکته اهمیت انتخاب پزشک را دوچندان می کند.
درمان ناهنجاری های فک و صورت در سنین پایین
سن مناسب برای درمان ناهنجاری فک و بی نظمی دندانی اهمیت زیادی دارد. زیبایی چهره در دوران نوجوانی از اهمیت زیادی برخوردار است و باعث افزایش حس اعتماد به نفس می‌شود. در این سنین اگر نوجوان مشکلی در استخوان‌های فک و صورت خود داشته باشد، می بایست در کوتاه‌ترین زمان ممکن برای تصحیح ناهنجاری های فکی و صورتی اقدام کند. اگر بیماری های فکی نظیر شکاف لب ، شکاف کام ، دندان اضافی یا نهفته همراه با سایر مشکلات فکی وجود داشته باشد ، شخص باید تحت نظر پزشک متخصص قرار گرفته و روند درمان در سنین کودکی طی شود. نظر متخصصان در چنین مواردی این است که کودک باید از سنین ۷ یا ۸ سالگی توسط جراح دهان و فک و صورت معاینه شود. در این صورت اگر نیاز به درمان به کمک هدایت رشد فک ها وجود داشته باشد، زمان ایده آل از دست نمی‌رود.
زمان مناسب برای انجام جراحی‌های تصحیح ناهنجاری های فکی و صورتی و یا ارتوگناتیک در دختران و پسران کمی متفاوت است .دختران بعد از اتمام سن رشد و حدود۱۶ سالگی و پسران حدود۱۸ سالگی . چرا که در این سن ریشه دندان‌هایی مانند دندان عقل، به تکامل رسیده و ارتفاع کافی برای ارتودنسی دارد. البته این به این معنی نیست که سپری شدن بعد از این سن جهت انجام جراحی فک و صورت ممکن نباشد. شخص می تواند در هر سنی با پزشک متخصص مشورت کرده و به کمک و راهنمایی های او برای تصحیح بی نظمی فک و صورت خود اقدام کند.
در هر حال توصیه پزشکان برای تصحیح ناهنجاری در عمل جراحی فک و صورت در سنین قبل از ۱۵ سالگی است.اقدام به موقع باعث درمان کم هزینه، جلوگیری از آسیب کمتر به کودک و کم کردن عوارضی مانند پوسیدگی دندان و به خطر افتادن سلامت دهان می باشد.
اما اگر در سن بزرگسالی هستید و از ناهنجاری فک و صورت رنج می برید نگران نباشید. با انتخاب پزشک ماهر و با تجربه می توانید این جراحی را با طیب خاطر انجام دهید.
چگونگی انجام جراحی فک و صورت
نسبت به اینکه اختلال و ناهماهنگی فکی و صورتی در کدام قسمت از حفره دهانی است، به عهده پزشک می باشد. در صورتی که فک پایین عقب‌تر از موقعیت صحیح خود قرار گرفته باشد، جراح قسمت پایین فک و چانه را برش داده سپس استخوان فک را به سمت جلو کشیده و در آخر استخوان را با استفاده از پیچ و پلاک‌های مخصوص فیکس می‌کند. به این کار استیئوتومی فک پایین می‌گویند. وقتی فک بالا کمی عقب‌تر از جایگاه درست قرار گرفته باشد ، با برش روی استخوان فک بالا کمی آن را به سمت جلو کشیده و سپس با پیچ و پلاک‌های مخصوص فیکس می‌شود. به این کار استئوتومی فک بالا می‌گویند.
اما همیشه مشکلات فک ،عقب یا جلو بودن فک بالا و پایین نیست. اگر فک به صورت شیبدار به سمت پایین و جلو کج شده باشد، باید قسمت بالای فک را برش زده و مقداری از استخوان اضافی آن را برش داد .این کار باعث جابه جا شدن فک پایین و بالا شده و فک در زاویه صحیح خود قرار می گیرد.
اگر هنگامی که جراح مشغول فیکس کردن دندان‌ها روی هم است ، دندان‌های بالا جلوتر از دندان های پایین قرار بگیرد، او با استفاده از برشی در ناحیه انتهایی فک پایین ،دندان‌های ردیف پایین را به سمت جلو هدایت می‌کند. این کار باعث فیکس شدن دندان های بالایی و پایینی روی یکدیگر می‌شود.
این مشکل در برخی از بیماران برعکس مورد قبلی است. وقتی موقع فیکس کردن دندان‌ها روی هم، دندان‌های بالا عقب‌تر از دندان‌های پایین قرار بگیرند، با برش در همان ناحیه، دندان‌های ردیف پایین به سمت عقب هدایت می شود. با این کار دندان‌های بالا و پایین هنگام فیکس کردن، دقیقا روی هم قرار می‌گیرند.اگر مشکل فقط در کام بالا باشد ، برش در قسمت بالایی استخوان فک بالا باعث نظم در قرار گرفتن دندان‌ها خواهد شد.
معمولا برای تصحیح ناهنجاری ها و اختلالات فکی و صاف کردن فک باید با یک متخصص ارتودنسی نیز مشورت کرد. قطعا همکاری بین یک ارتودنتیست حرفه‌ای و متخصص جراحی دهان، فک و صورت می‌تواند بهترین نتایج را به دنبال داشته باشد.
